پس از آنکه انقلاب اسلامی به پیروزی رسید، عده‌ای از بزرگان و فعالان سیاسی کشور برای افزایش انسجام، هماهنگی و همبستگی درونی تصمیم به ایجاد یک تشکیلات جدیدی گرفتند.
مقدمه
پس از آنکه انقلاب اسلامی به پیروزی رسید، عده‌ای از بزرگان و فعالان سیاسی کشور برای افزایش انسجام، هماهنگی و همبستگی درونی تصمیم به ایجاد یک تشکیلات جدیدی گرفتند. این جریان از سال ۱۳۲۰ و پس از کودتای ۲۸ مرداد شکل گرفته بود. در سال ۱۳۵۶ به علت شرایط نامطلوب سیاسی کشور، عده‌ای از روحانیونی که با امام خمینی (ره) همفکر بودند، تلاش خود را برای ایجاد یک تشکیل جدید بیشتر کردند. اما با فشار نیروهای دولت و دستگیری و تبعید افرادی که در این زمینه نقش داشتند، تشکیل حزب جمهوری اسلامی برای مدت ۱ سال به تعویق افتاد.
حزب جمهوری اسلامی چه زمانی تشکیل شد؟
در نزدیکی بهار انقلاب و با آزادی افراد فعال سیاسی و مذهبی، این جریان دوباره به راه افتاد. سرانجام این افراد هم‌زمان با بازگشت امام خمینی به میهن توانستند تلاش های خود را به نتیجه برسانند. از این رو با همفکری یکدیگر اساسنامه و مرامنامه‌ای تحت عنوان «حزب جمهوری اسلامی» را درست کردند.
پس از آن با رضایت امام خمینی در فاصله چند روز تا سرنگونی رژیم پهلوی، خبر تأسیس حزب را به مردم ایران دادند. این حزب حاصل زحمات و تفکرات چندین ساله عده‌ای بود که از بزرگترین فعالان سیاسی مذهبی کشور بودند. و پس از تحمل شکنجه‌ها و سختی های فراوان، توانستند این حزب را تشکیل دهند.
چه کسانی در تشکیل حزب نقش داشتند؟
سید محمد بهشتی، علی اکبر هاشمی رفسنجانی، محمد جواد باهنر به همراه سید علی خامنه‌ای که اعلامیه تأسیس حزب را نوشت، از مؤسسان اصلی این حزب بودند. پس از برگزاری جلسه شورای مرکزی، سید محمد بهشتی به عنوان دبیر کل حزب جمهوری اسلامی منصوب شد.
مؤسسان حزب چه هدفی را دنبال می کردند؟
با توجه به اینکه اداره امور کشور پس از پیروزی انقلاب اسلامی بر عهده انقلابیون بود، مؤسسان این حزب هدفی جز به دوش کشیدن بار سنگین اداره امور کشور با توجه به آرمان های انقلاب نداشتند. از طرفی برای جلوگیری از تکرار اتفاقات نهضت مشروطه، وجود همچنین حزبی که از فعالان سیاسی و مذهبی کشور تشکیل شده بود، ضرورت داشت.
طبق اساسنامه، هدف آنان انتقال دستورات دینی طبق کلام خداوند و قرآن کریم و آگاهی مردم از اتفاقات و جریانات سیاسی کشور بود. از طرفی برای حفظ وحدت مردم در جهت تشکیل نظام اسلامی و آماده سازی جوانان برای اداره امور کشور از دیگر اهداف حزب جمهوری اسلامی نام برده می‌شد.
فعالیت های حزب جمهوری اسلامی چه بود؟
با توجه به اینکه حزب جمهوری اسلامی به عنوان یک تشکیلات نوپا شناخته می‌شد، در اوایل فعالیت افراد این حزب برای تحکیم پایه های این حزب تلاش زیادی انجام دادند. از طرفی استقبال مردم از این حزب بی سابقه بود و درخواست عضویت در آن و یا راه اندازی دفتر حزب در شهرهای مختلف را داشتند. با توجه به این موارد فعالیت مدیران حزب در سال های اول سخت بود.
با این حال این حزب دست از تلاش بر نداشت و توانست اقدامات گسترده‌ای در جهت شکل گیری هرچه قدرتمندتر نظام اسلامی انجام داد. انتخابات جمهوری اسلامی در سال ۱۳۵۸ از مهم‌ترین دستاوردهای این حزب بود. که در نهایت با مشارکت حداکثری مردم رأی به پیروزی جمهوری اسلامی در تاریخ ۱۲ فروردین ۱۳۵۷ دادند.
از طرفی بررسی و تصویب قانون اساسی، معرفی نامزدهای انتخابات مجلس خبرگان رهبری، برگزاری انتخابات ریاست جمهوری و مجلس شورای اسلامی از دیگر خدمات این حزب به شمار می‌رود.
علاوه بر این در زمینه عمران و آبادانی نیز حزب جمهوری اسلامی فعالیت های گسترده‌ای انجام داد. با راه اندازی کارخانه ها باعث پیشرفت کشور در زمینه اقتصادی شد. همچنین به مناطق دور افتاده کشور و روستاهای محروم امکانات مختلفی اهدا کرد.
ترور برخی از مهم‌ترین اعضای حزب
برخی ضعف ها و کمبود های حزب جمهوری اسلامی باعث شده بود عده‌ای از افراد مخالف آنان باشند. گروه فرقان و سازمان مجاهدین خلق که از مخالفان انقلاب بودند، از همان روزهای ابتدایی، مخالف خود را با این حزب اعلام کرده بودند. از طرفی طیف مختلف مردم و افراد مخالف انقلاب، تمام انتقادات خود را به سمت آنان گرفته بودند.
از این رو با وجود انتقادات فراوان باعث شد که گروه های مخالف انقلاب به فکر ترور اعضای این حزب باشند. در بهار سال ۱۳۵۸ گروه فرقان قصد ترور هاشمی رفسنجانی را داشت که در این زمینه ناکام بود. در ۶ تیر ۱۳۶۰، سازمان مجاهدین خلق قصد ترور سید علی خامنه‌ای را داشتند. آنان با بمب گزاری در مسجد ابوذر تهران، محل سخنرانی خامنه‌ای، باعث شدند که از ناحیه دست به شدت مجروح شود.
اما این پایان کار نبود. فردای آن روز یعنی در تاریخ ۷ تیر ۱۳۶۰، انفجاری در دفتر حزب رخ داد. در آن روز جلسه‌ای بین دبیر کل حزب، محمد حسین بهشتی با وزرای دولت و مجلس در حال برگزاری بود. در این حادثه که توسط یکی از نفوذیان سازمان مجاهدین خلق رخ داد، محمد حسین بهشتی و جمعی دیگر از افراد حاضر در جلسه به شهادت رسیدند.
پس از شهادت آیت الله بهشتی، محمد جواد باهنر از دیگر اعضای حزب و نخست وزیر وقت کشور، به عنوان دبیر کل انتخاب شد. اما عمر دبیری او خیلی طول نکشید. در تاریخ ۸ شهریور محمد جواد باهنر به همراه محمد علی رجایی، رئیس جمهور منتخب مردم در اثر انفجاری که در دفتر نخست وزیری اتفاق افتاد به شهادت رسیدند.
پایان کار حزب جمهوری اسلامی
سرانجام در تاریخ ۱۱ خرداد ۱۳۶۶ با وجود اختلافات زیاد بین در حزب و دور شدن از هدف اصلی خود، آیت الله خامنه‌ای و حجت الاسلام هاشمی رفسنجانی با ارسال نامه‌ای به امام خمینی (ره) خواهان پایان فعالیت های این حزب شدند. امام نیز در نهمین سال فعالیت این حزب با این پیشنهاد موافقت کرد و از آنان خواست فعالیت های خود را در جهت پیشبرد اهداف نظام جمهوری اسلامی ادامه دهند.
نتیجه گیری
حزب جمهوری اسلامی به عنوان بزرگترین حزب فراگیر از زمان انقلاب اسلامی تا کنون به شمار می رود. این حزب توانست کمک های شایانی به کشور کند. اما از دست دادن افراد اصلی، باعث شد ادامه کار حزب دچار مشکل شود. با این حال همچنان برخی از خدمات این حزب پابرجاست که نشان دهنده تلاش مجاهدانه اعضای این حزب می باشد.
