با ما در بررسی و تحلیل استراتژی نظامی ایران و عراق طی جنگ تحمیلی همراه باشید.

استراتژی نظامی به معنای تعیین اهداف متناسب و در دسترس جنگی و سپس نحوه مدیریت ابزار و تاکتیک­ های نظامی و چیدمان نیروی انسانی برای دسترسی به این اهداف می‌باشد. استراتژی نظامی درصدد است تا ضمن ایجاد موانع اجرایی بر سر راه تاکتیک ­های دشمن، آنها را خنثی یا کند کرده و با استفاده از نقاط قوت خودی و در فرصت مناسب به دشمن ضربه بزند. کشوری با استراتژی نظامی برتر میتواند معادلات میدان جنگ را به نفع خود تغییر دهد.

با بررسی نظرات کارشناسان و فرماندهان هشت سال جنگ تحمیلی و همچنین بررسی و تجزیه تحلیل اطلاعات به‌دست‌آمده از دوره دفاع مقدس، مشخص می‌شود که تاکتیک و راهبرد نظامی عراق در این هشت سال، تاکتیک تهاجمی گسترده بوده و در مقابل، راهبرد جنگی ایران دفاع همه­ جانبه و استراتژی دفاع منعطف می‌باشد.

برای آشنایی بیشتر با استراتژی نظامی ابران و عراق در هشت سال جنگ تحمیلی اینجا و اینجا کلیک کنید.

استراتژی نظامی ایران و عراق در جنگ تحمیلی

از بررسی اسناد تاریخی همچنین تحلیل نظرات کارشناسی فرماندهان و رزمندگان جنگ تحمیلی، این‌گونه نتیجه­گیری می‌شود که راهبرد نظامی ایران در مقابل ارتش بعثی عراق جنبه دفاعی داشته و هدف آن تماماً مقابله با هجوم گسترده عراق در سال ۱۳۵۹ می‌باشد.

الگوی تسلیحاتی، دکترین نظامی، سیاست نظامی، و تشکیل بسیج و نیروهای مردم‌محور، همگی تأییدی بر دفاعی بودن استراتژی و راهبرد نظامی ایران است. این استراتژی دفاعی متشکل از برنامه ­های منعطف بوده و مطابق با تغییر شرایط در میدان جنگ، این استراتژی ها نیز تغییر می یافته است. این انعطاف در برنامه ها ضمن هماهنگی بیشتر نیروی نظامی با شرایط موجود، امکان پیش ­بینی را از دشمن بعثی سلب می­کرده است.

در مقابل، با بررسی تاکتیک ­ها و آرایش و اهداف دشمن بعثی، مشخص می­شود که نیروی نظامی این کشور کاملاً از پیش تجهیز شده و آماده برای هجوم همه‌جانبه بوده است و این حالت تهاجمی را در تمام هشت سال جنگ تحمیلی حفظ کرده است. ارتش متخاصم بعثی اگر هم در جایی بر اثر مقاومت و دفاع سلحشورانه رزمندگان اسلام مجبور به عقب­ نشینی و فرورفتن در لاک دفاعی شده، این تاکتیک دفاعی امری مقطعی بوده و به‌ محض فرصت یافتن و تجدید قوا، بلافاصله به حالت تهاجمی خود برمی‌گشته است.

پیشنهاد تغییر حالت در استراتژی نظامی ایران

پس از موفقیت‌هایی که رزمندگان ایران در برخی عملیات‌های خود به آن دست‌یافتند، و با توجه به تضعیف قوای جنگی و روحیه دشمن، برخی فرماندهان نظامی ایران پیشنهاد تغییر راهبرد نظامی از دفاعی به تهاجمی موقت را مطرح کردند.

در واقع از ابتدای جنگ تا آزادی خرمشهر، دکترین و راهبرد نظامی ایران دفاع همه‌جانبه بود و بعد از موفقیت در عملیات­هایی مثل فتح­ المبین و بیت­ المقدس، این تاکتیک به حالت تهاجمی تغییر می ­یابد تا ضمن اطمینان از ثبات موفقیت­ های ایجاد شده، از تضعیف مداوم دشمن نیز اطمینان حاصل شود و فرصت تجدید قوا از وی سلب گردد؛ بنابراین می‌توان گفت که این تاکتیک تهاجمی که جمهوری اسلامی ایران در مقطعی از جنگ پیش گرفت نیز در همان راستای راهبرد دفاعی بوده است.

اجرای استراتژی تهاجمی توسط ایران

نیروی نظامی جمهوری اسلامی ایران بین سال‌های ۱۳۶۱ تا ۱۳۶۶ و با کسب اجازه از حضرت امام و تحت شرایط خاصی همچون حفظ امنیت غیرنظامیان عراق، تصمیم به توسعه میدان جنگ به خاک عراق گرفت. طی عملیات رمضان در سال ۱۳۶۱، رزمندگان اسلام اولین هجوم به مواضع نظامی داخل خاک عراق و پیشروی به سمت شهر بصره را آغاز کردند. به‌طورکلی هدف این بخش از حملاتی که به خاک عراق صورت گرفت را می‌توان عمق‌بخشی دفاعی، ایجاد امنیت بیشتر در مرزهای بین‌المللی، ایجاد اهرم فشار در مذاکرات سیاسی بین­المللی، دور کردن ماشین جنگی عراق از محدوده برخی از شهرهای ایرانی و همچنین ایجاد فضای دفاعی گسترده دانست.

تاکتیک تهاجمی ایران در جنگ تحمیلی، خود مبنای دفاعی داشته؛ چرا که جمهوری اسلامی ایران در هیچ زمانی قصد کشورگشایی و تجاوز به حریم دیگر کشورها را نداشته و همواره معتقد به صلح و اتحاد منطق ه­ای بوده است.