عملیات اچ ۳

بدون شک ۸ سال دفاع مقدس، پر از عملیات های بزرگی بود که توسط مردان خدا با شجاعت و غیرت وصف ناپذیری که داشتند، باعث خلق حماسه های بزرگی شدند. یکی از این عملیات های بزرگ، عملیات اچ ۳ بود. این عملیات به قدری حساس بود که قبل از آغاز آن، به خلبان ‌ها اعلام شد احتمال شهادت در این عملیات بالا است پس هر کدام از خلبانان به هر دلیلی آمادگی ندارند اعلام کنند تا نفر جایگزین در لیست اصلی قرار گیرد. با این حال همه خلبان ‌های منتخب اعلام آمادگی کردند و با روشن شدن هوا، عملیات آغاز شد.

شاید بسیار تعجب آور باشد اما باید بدانید که این عملیات قبلا نیز قرار بود انجام شود اما بار اول به دلیل وجود خیانت نفوذی ها انجام نشد و بار دوم نیز به دلیل شرایط بد آب و هوایی لغو شد. این عملیات در جهان به عنوان یکی از بزرگ ترین عملیات های هوایی شناخته شده و کم تر کشوری توانسته مشابه این عملیات را انجام دهد. لازم است بدانید که این عملیات توانست به طرز چشم گیری نیروی هوایی عراق در بیشتر عملیات های دفاع مقدس زمین گیر نماید. در طول عملیات های دفاع مقدس رزمندگان اسلام با کمک نیرو هوایی توانستند حماسه های بسیار بزرگی به وجود آورند.

همین طور باید بدانید که بعد از اتمام این عملیات در تاریخ ۱۸/۱/۱۳۶۰ کلیه خلبانان شرکت کننده در این عملیات بدون هیچ تشریفاتی، پیش رهبر انقلاب رفتند. این عملیات به قدری بزرگ و مهم بود که نور شادی و رضایت مندی در چهره امام (ره) به راحتی قابل مشاهده بود. به طوری که یکی از نزدیکان امام گفتند: «تا به حال ایشان را به این خوشحالی ندیده بودند.»

 در ادامه پیشنهاد می کنم همراه ما باشید تا با جنبه های مختلف این عملیات غرور آفرین بیشتر آشنا شویم.

عملیاتی غیر ممکن

عملیات اچ ۳ از آن دسته عملیات های دفاع مقدس بود که هیچ کارشناس نظامی هم تصور انجام آن را حتی در ذهن خود نمی کرد. از آن جا که این پایگاه ها در غربی ترین نقطه ی خاک عراق و در نزدیکی مرز این کشور با اردن واقع شده است روزی هدف حمله ی جنگنده های ایرانی قرار گیرد. برای این که این عملیات انجام شود، هواپیما های ایرانی باید از مرزهای شرقی عراق وارد شده و پس از گذشتن از آسمان بغداد و بسیاری از شهرهای دیگر که تاسیسات پدافند ی موثری داشتند به اچ ۳ یا الولید می رسیدند و پس از انجام عملیات دوباره از همین مسیر باز می گشتند.

با توجه به این که در طول عملیات های دفاع مقدس، آمریکایی ها حتی قطعات یدکی هواپیما هایی را که خودشان ساخته بودند در اختیار ایران قرار نمی دادند، بدون شک عملیات اچ ۳ یکی از بزرگ ترین و قاطع ترین عملیات هوایی جهان است چرا که خلبانان شجاع ما توانستند با چیزی حدود ۵ ساعت پرواز، چهار بار سوخت گیری هوایی و طی کردن مسافتی بیش از ۱۰۰۰ کیلومتر در سکوت مطلق  رادیویی و هوایی، حماسه ای خلق کنند که هیچکس حتی کارشناسان غربی هم فکر انجام آن را نمی کردند.

لازم به ذکر است که در تمام طول مسیر به غیر از موشک های زمین به هوا و توپ های ضد هوایی، هواپیما های رهگیر عراقی نیز وجود داشتند که در صورت متوجه شدن، با توجه به تعدد نیرو آنها نسبت به هواپیما های مهاجم ایرانی، ادامه ی عملیات غیر ممکن خواهد شد. علاوه بر موارد گفته شده، عبور جنگنده های ایرانی از عرض کشور عراق و رسیدن به دورترین نقطه ی خاک این کشور در شرایطی که باید جنگنده های ایران از دید رادار های عراقی دور به مانند امری غیر ممکن بود. به همین دلیل حتی ماهر ترین افراد موجود در نیروهای عراقی نیز هیچ وقت تصور هم نمی کردن که نیرو های ایرانی بخواهند همچنین عملیات بزرگ و غیر ممکنی را انجام دهند. ولی خلبانان غیور ایرانی مصمم بودند تا این عملیات را به هر طریق ممکن به انجام رسانند. به این شکل پایگاه هوایی نوژه در همدان باعث ایجاد یکی از رویدادهای بزرگ در تاریخ جنگ های جهان شد. در این پایگاه افسران نیروی هوایی به طراحی یکی از شگفت انگیز ترین و جسورانه ترین حملات هوایی تاریخ که در نوع خود بی سابقه بود، پرداختند.

نحوه انجام عملیات اچ ۳

این عملیات به قدری سری بود که پرسنل گردان نگهداری هم از جزئیات این عملیات خبر نداشتند. بدین ترتیب ۱۰ فروند هواپیمای  F4 در سکوت کامل رادیویی به پرواز درآمدند. در طول انجام این عملیات، تنها دوبار سکوت رادیویی شکست. یکی هنگام پرواز که هر هواپیما بعد از بلند شدن از روی باند شماره خود را اعلام می کردند و بار دیگر بعد از پایان عملیات سوخت گیری، رمزی را اعلام می کردند.

فانتوم ها، مسیر خود را به سمت دریاچه ارومیه پیش گرفتند و در حالی که هوا ابری بود، در ارتفاع کم با دو فروند تانکر سوخت رسان اولین مرحله سوخت گیری با موفقیت کامل بعد از گذشت ۲۰ دقیقه انجام شد. سپس فانتوم ها به سمت مرز پرواز کردند. در همین زمان دو فروند جنگنده F5 از پایگاه هوایی تبریز به سمت پالایشگاه کرکوک به پرواز درآمدند و در یک حمله موفق، این پالایشگاه را بمباران کردند. در این هنگام فانتوم ها در نزدیکی مرز قرار داشتند و در ساعت ۵۸/۷ صبح با رسیدن به نقطه صفر مرزی، به دو دسته ۴ فروندی تقسیم شدند و ۲ فروند رزرو نیز بازگشتند.

در منتهی الیه شمال غرب عراق فانتوم ها در فاصله ۹۰ مایلی هدف، با دو فروند تانکر سوخت رسان ۷۰۷ که به صورتی از فرودگاه قبرس و به شکلی دیگر از فرودگاهی در ترکیه برخاسته بودند و با خارج شدن از خطوط بین المللی، خود را به آن جا رسانده بودند، برخورد می کنند و در ارتفاع ۲۰۰۰۰ پایی از آن ها سوخت گیری می کنند و دوباره ارتفاع خود را کم و در حدود۳۰ متری زمین پرواز می کنند و به طرف نخستین نشانه زمینی به پیش می روند.

حال که این جنگنده ها به نقاط مورد نظر خود رسیده بودند، اولین گروه به فرماندهی سرتیپ فرهاد پور در ساعت ۴۵/۸ به پایگاه اول حمله می کند. گروه دوم در ساعت ۵۰/۸ به پایگاه دوم حمله می کند. گروه سوم به فرماندهی سرتیپ برات پور به سمت پایگاه سوم (اصلی) حمله می کند. اما هنوز گروه سوم به پایگاه اصلی نرسیده بود، دو گروه دیگر کار خود را تمام کرده بودند زیرا آن ها فاصله کم تری نسبت به این پایگاه داشتند. در این بین، دود ناشی از انفجار هواپیما ها و انبار ها، تمامی فضا را پر کرده و پدافند دشمن از هر طرف برای سرنگونی فانتوم ها شلیک می کردند. در این میان، سرتیپ برات پور با دیدن این اوضاع، تصمیم بسیار هوشمندانه و شگفت آوری می گیرد و به جای این که از مسیر از پیش تعیین شده به پایگاه سوم حمله کند، با گردشی به سمت راست از سمت مخالف به آنها حمله ور شود که بدین ترتیب موفق به غافلگیری آنها می شود. این در حالی است که پایگاه دشمن به قدری استتار شده بود که رنگ سقف آشیانه ها نیز به رنگ زمین بودند و روی ادوات نیز به خوبی پوشانده شده بود. در عملیات اچ ۳ هنگامی که گروه سوم به فرماندهی سرتیپ برات پور به روی پایگاه می رسند، عراقی ها که فکر نمی کردند خلبانان ایرانی جسارت و توانایی لازم جهت حمله به  آن جا را داشته باشند، کاملا غافلگیر شدند. آن هم زمانی که مشغول کارهای روزمره بودند ابتدا تصور کردند که هواپیمای خودشان است که به سمت آنها می آید، همچنین به دلیل تغییر سمتی که داده شده بود لوله های توپ های ضد هوایی آن ها نیز سمت مخالف را نشانه گرفته بود و به اصطلاح دیوار آتش  آنها در سمت دیگری بود. فانتوم ها با رسیدن به بالای پایگاه، شیرجه رفته و تمامی بمب های خود را رها می کنند و به این ترتیب پایگاه را به جهنمی از آتش تبدیل می کنند به طوری که در بعضی از نقاط به دلیل ارتفاع کم فانتوم ها، زبانه آتش به ارتفاع هواپیماها نیز می رسید.

در این مرحله از عملیات اچ ۳، یکی از هواپیما ها به خلبانی سرتیپ خلبان شهید «محمود خضرایی» آسیب می بیند که سریعا خود را از معرکه دور می کند. در زمان برگشت، سرتیپ برات پور بر روی جاده بین المللی عراق و اردن متوجه می شود که یک تریلی حامل محموله نظامی از بندر عقبه در خاک اردن بارگیری کرده و به عراق وارد شده بود. این خلبان با شجاعت تمام بدون هیچ درنگی با هواپیما به سمت تریلی شیرجه می رود و با مسلسل هواپیما آن را هدف قرار داده و منفجر می کند. بعد از آن، بلافاصله ارتفاع را کم کرده و پس از تماس با فرکانس قراردادی با تانکر های سوخت رسان، به سوی آنها پرواز می کنند.

در این لحظه از عملیات اچ ۳، تانکر های سوخت رسان در همان منطقه  در ارتفاع پایین و خارج از دید رادار دشمن در حال گشت زنی و منتظر فانتوم ها بودند تا مرحله سوم سوخت گیری انجام شود. سرتیپ برات پور برای یک لحظه متوجه سوخت هواپیمای خود می شود و می بیند که به حداقل خود رسیده و تانکر ها را نیز نمی بیند و این به دلیل آن بود که در راه بازگشت برای انهدام تریلی اقدام کرده بود. از طرفی برای این که سکوت رادیویی را نیز نشکند و دشمن را متوجه خود و دیگر هواپیماها نکند، با توکل بر خداوند مسیری که قرار بود هواپیماهای جنگنده از آن جا به تانکر ها برسند را در پیش می گیرد و به راه خود ادامه می دهد تا این که سرانجام از راه دور یکی از تانکر های سوخت رسان را می بیند. در این لحظه سوخت هواپیما به حداقل خود رسیده بود و ایشان برای این که مبادا تانکر ها را گم کند، چشم از آنها برنمی دارد. سرانجام تمامی فانتوم ها به محل سوخت گیری رسیده و با خون سردی و احتیاط سوخت گیری می کنند. پس از این که کار سوخت گیری به پایان رسید و تمامی شکارچی ها سوخت گیری کردند، تانکر ها نیز بلافاصله وارد خاک ترکیه شدند و از مسیر بین المللی  آنکارا و تهران به ایران بازگشتند. هواپیماهای فانتوم نیز از قسمت شمالی عراق با تمام سرعت به سمت وطن بازگشتند.

در این زمان دشمن که سخت آسیب دیده بود، بلا فاصله تعداد زیادی هواپیمای شکاری خود را به پرواز درمی آورد تا شاید بتواند فانتوم های ایرانی را ره گیری و سرنگون کند و به هر ترتیبی که شده اجازه بازگشت به هواپیماهای فانتوم ندهد.

ولی این عمل هیچ تاثیری نداشته و فانتوم ها توانستند خود را به مرز رسانده و همه در محل از پیش تعیین شده، برای بار چهارم سوخت گیری را انجام دهند.

 سر انجام در عملیات اچ ۳، فانتوم ها بعد از سوخت گیری، همگی و بدون هیچ آسیبی به پایگاه شهید نوژه همدان برگشتند در این عملیات غرور آفرین، خلبانان شجاع بعد از چهار ساعت و چهل دقیقه پرواز با سرعت بالا و با چهار نوبت سوخت گیری در مسیر رفت و برگشت، توانستند این عملیات را با موفقیت انجام داده و ضربه جبران نا پذیری به نیروی هوایی عراق وارد کنند.

نتیجه عملیات اچ ۳

نتیجه عملیات اچ ۳ که یکی از بزرگ ترین عملیات های دفاع مقدس محسوب می شود، بسیار بزرگ و چشم گیر بود. به طوری که در نتیجه این عملیات مشخص شد، خسارات جبران ناپذیری به نیروی هوایی ارتش عراق وارد شده است. از جمله خسارات وارده به ارتش عراق می توان به موارد زیر اشاره داشت.

۱٫ ۴۸ فروند از هواپیما های شکاری و بمب افکن های مختلف از قبیل

میگ ۲۱، میگ ۲۳، سوخو ۲۰، سوخو ۲۲، توپولف ۱۶، و میراژ  که بیشتر آن ها منهدم و تعداد کمی نیز آسیب جدی دیده است.

۲٫ سه آشیانه بزرگ هواپیما، دو دستگاه رادار و چندین پناهگاه هواپیما که به طور کامل از بتون ساخته شده بودند، به طور کلی تخریب شده است.

لازم به ذکر است که بعد از این عملیات غرور آفرین، فرمانده پدافند هوایی عراق از سوی صدام برکنار شد. عملیات اچ ۳ از جمله عملیات های بین ایران و عراق بود که تاثیر بسزایی در روحیه رزمندگان اسلام داشت، به طوری که چند ماه بعد عملیات های بزرگ دیگری با پشتیبانی نیروی هوایی ارتش جمهوری اسلامی ایران، انجام شد.