مقدمه روابط ایران و لبنان از دیرباز موردتوجه جهانیان بوده است. پیوندهای تاریخی ایران و لبنان به دوران امپراتوری هخامنشیان در ایران برمی‌گردد، زمانی که لبنانی‌ها را با نام کشور فینیقی‌ها می‌شناختند. این روابط در زمان شاه اسماعیل صفوی قوت بیشتری گرفت تا جایی که شاه اسماعیل برای اتحاد دینی، دعوت از روحانیون و بزرگان […]
مقدمه
روابط ایران و لبنان از دیرباز موردتوجه جهانیان بوده است. پیوندهای تاریخی ایران و لبنان به دوران امپراتوری هخامنشیان در ایران برمی‌گردد، زمانی که لبنانی‌ها را با نام کشور فینیقی‌ها می‌شناختند. این روابط در زمان شاه اسماعیل صفوی قوت بیشتری گرفت تا جایی که شاه اسماعیل برای اتحاد دینی، دعوت از روحانیون و بزرگان لبنانی را در دستور کار قرار داد. بزرگان لبنانی نیز سلسله صفویان را به رسمیت شناخته و به دادوستد و تجارت با یکدیگر پرداختند؛ اما روابط ایران با لبنان در زمان پهلوی دارای بعدهای متفاوتی بود.
ابعاد مختلف روابط ایران و لبنان در زمان پهلوی
همان‌طور که پیش‌تر اشاره شد پایه‌گذار تبادل علم در کشور ایران، شاه اسماعیل صفوی بود. با توجه به اینکه در آن زمان کشور لبنان به‌عنوان یک کشور زیبا و مدرن شناخته می‌شد، جوانان ایرانی زیادی برای ادامه تحصیل به آنجا کوچ کردند. بیروت مرکز لبنان به شهر چند فرهنگی معروف بود، شهری که راهی بین شرق و غرب می‌گشود. جوانان ایرانی در عین حال که در کشوری مدرن با فرهنگی تقریبا غربی تحصیل می‌کردند در عین حال در کشوری اسلامی به سر می‌بردند. در عین حال لبنان پناهگاه فعالان سیاسی و مذهبی بود که قصد انقلاب در ایران را داشتند. همین امر پایه‌گذار روابط ایران با لبنان بعد از انقلاب ایران شد.
امام موسی صدر نیز نَسَب خود را از روحانیون لبنانی که زمان صفویان به ایران آمده بودند، دنبال کرد و به لبنان رفت‌وآمد می‌کرد. محمدرضا شاه علاقه خاصی به امام موسی صدر داشت و این‌گونه می‌خواست روابط خود با لبنان را مستحکم نماید؛ اما امام موسی صدر افکارش انقلابی بود و تفکری هم‌ارز تفکرات امام خمینی داشت. همین امر موجب تضعیف شاه و در عوض قدرت تفکرات انقلابی شد.
استحکام روابط ایران و لبنان با انقلاب اسلامی ایران
بعد از سقوط محمدرضا شاه و پیروزی انقلاب در ایران، حزب‌الله لبنان نیز با تفکر و ایدئولوژی مشابه شکل گرفت. حمله سال ۱۹۸۲ میلادی اسرائیل به لبنان، شیعیان لبنان با الهام گرفتن از انقلاب ایران، حزب‌الله لبنان را تشکیل دادند. هر چند به دلیل چند فرهنگی بودن لبنان، دولت لبنان نیز تبدیل به دولتی چند فرهنگی شد. تا جایی که روابط خارجی حزب‌الله لبنان با دولت رسمی آن، گاهی متفاوت بود و با یکدیگر در تناقض بودند اما وجه اشتراک روابط ایران با لبنان، داشتن دشمن مشترکی چون اسرائیل است.
البته نباید فراموش کرد که یکی از دلایل عمده پایداری ارتباط ایران و لبنان دین اسلام نیز بوده است. زمانی که صفویانی که به دین‌داری معروف بودند از قشر روحانیت لبنان دعوت به عمل آوردند تا زمانی که جمهوری اسلامی ایران پایه‌گذاری شد و این روابط مستحکم شدند.
روابط ایران و لبنان پس از ترور رفیق حریری
در سال ۲۰۰۵ میلادی، پس از ترور رفیق حریری، حزب‌الله لبنان توسط امریکا به‌عنوان یک سازمان تروریستی معرفی شد؛ اما توسط بسیاری از لبنانی‌ها به‌عنوان نیروی مقاومت که در سال ۲۰۰۰ جنوب لبنان را از اشغال اسرائیل آزاد کرد، مورد حمایت قرار گرفت و اولین کرسی‌ها در کابینه ملی را بر عهده گرفت.
ایران نیز از لبنان حمایت کرد و علی لاریجانی، رئیس مجلس وقت نیز اظهار داشت که کشورش به روابط ایران با لبنان افتخار می‌کند و حزب‌الله ایده‌های اصیل جهاد اسلامی را پرورش می‌دهد. هم‌چنین اعلام این سازمان را به‌عنوان یک گروه تروریستی رد کرده و تروریست‌های واقعی را کسانی عنوان کرد که تجهیزات نظامی رژیم صهیونیستی را برای بمباران مردم فراهم می‌کنند.
افراد برجسته در روابط ایران و لبنان
حسن نصرالله دبیر کل حزب‌الله لبنان است که یک رهبر کاریزماتیک به‌حساب می‌آید و این جنبش را از سال ۱۹۹۲ به دست گرفته در جهان عرب طرفداران بسیاری نیز دارد. در عین حال ارتباط خوبی نیز با ایران برقرار کرده است.
عماد مغنیه رییس پیشین امینت حزب‌الله لبنان بود که با ایران همکاری نزدیکی داشت. وی در سال ۲۰۰۸ در یک حمله تروریستی کشته شد.
افراد بسیار دیگری در روابط ایران و لبنان نقش داشتند از جمله امام موسی صدر و آیت‌الله محمدحسین فضل‌الله را می‌توان نام برد.
روابط فرهنگی و اقتصادی ایران و لبنان
ایران و لبنان در طی سال‌های پس از انقلاب تا به حال تفاهم نامه‌های بسیاری را جهت ایجاد روابط فرهنگی با یکدیگر منعقد کرده‌اند. ایران به چند فرهنگی لبنان احترام می‌گذارد و در سال ۲۰۱۲ در طی سفری برنامه‌ریزی شده مقامات فرهنگی ایران جهت شرکت در کنفرانس گفتگوی مسلمانان و مسیحیان به بیروت رفتند. مقامات فرهنگی لبنان نیز از آن‌ها استقبال به عمل آوردند.
این تبادل فرهنگی ادامه دارد و به‌تازگی نیز جهت مشارکت در نمایشگاه بین‌المللی کتاب دیدارهایی داشته‌اند. مقامات فرهنگی هر دو کشور در طی این سال‌ها و به‌خصوص چند سال اخیر به اهمیت فعال‌سازی توافق نامه‌های دو کشور برای تقویت همکاری در زمینه‌هایی مانند نشر، تئاتر، سینما و موسیقی به گفتگو پرداخته‌اند و توافق نامه‌هایی در این باب نیز اجرا شده است. در سال ۲۰۱۶ اولین فیلم مشترک ایران و لبنان با نام ابوزینب ساخته شد که این فیلم از جشنواره نیس فرانسه جایزه بهترین کارگردانی و بهترین بازیگر مرد را دریافت کرد.
روابط ایران و لبنان در مسایل اقتصادی نیز دارای استحکام است. این دو کشور با یکدیگر در صادرات و واردات نفت، محصولات کشاورزی مانند پسته و زعفران همکاری دارند. بانک‌های این دو کشور نیز در زمینه اقتصادی تفاهم نامه‌هایی را اجرا کرده‌اند.
سخن پایانی
در این مطلب از سایت رزمندگان لبنان یکی از چهره‌های مدرن جهان عرب در خاورمیانه بوده که دارای روابط خوبی با ایران است. شروع روابط ایران و لبنان از دوره صفویان شروع و با پیروزی انقلاب ایران وارد مرحله جدیدی شد. این روابط به برادری لبنان و ایران انجامید. لبنان در عین حال که دارای فرقه‌ها و فرهنگ‌های متفاوتی است با ایران دارای زمینه‌های فرهنگی یکسان بسیاری است.
روابط سیاسی، اقتصادی، نظامی و فرهنگی بین ایران و لبنان باعث شده است که مردم این دو کشور نیز با یکدیگر احساس قرابت داشته باشند تا جایی که هنگام بروز مشکلات با یکدیگر همدردی کرده و پشتیبان یکدیگر هستند.
